Betekent arbeidsmediation een VSO?

Waarom eindigt een arbeidsmediation vaak in een VSO?

Met name bij werknemers bestaat er terughoudendheid ten aanzien van mediation*, want is dat niet een manier om iemand eruit te werken? Is het een terecht of onterecht (voor)oordeel dat arbeidsmediation gelijk staat aan een vaststellingsovereenkomst?

Laat ik daar licht op werpen:

Er zijn grofweg drie oplossingsrichtingen bij arbeidsmediation:

1. De arbeidsrelatie blijft behouden in dezelfde verhoudingen en partijen maken afspraken over hoe dit duurzaam kan;

2. De arbeidsrelatie blijft behouden, maar op een andere manier. De werknemer gaat bijvoorbeeld in een andere functie of op een andere locatie werken;

3. De arbeidsrelatie wordt beëindigd op zo’n manier dat dit aansluit bij de wederzijdse belangen, en dus met een vaststellingsovereenkomst (VSO).

Deze oplossingen worden in de regel ook in deze volgorde tijdens mediation verkend. Echter, het is wel degelijk waar dat de meeste mediations (zo’n 70%?) eindigen in een VSO. Ik heb hierover geen actuele cijfers (wellicht heeft iemand die in de comments?), maar weet dit in elk geval op basis van mijn 10 jaar ervaring en het contact met mijn vele collega’s.

Hiervoor zijn wat mij betreft twee belangrijke redenen te noemen:

1. Arbeidsmediation gebeurt veelal (in 90% van de gevallen?) op verwijzing van de bedrijfsarts. De werknemer is ziek, al of niet in combinatie met of als gevolg van het arbeidsconflict;

2. Arbeidsmediation gebeurt in aardig wat gevallen op initiatief van een betrokken jurist/advocaat. Het doel is te kijken of schikken mogelijk is, maar ook is het belangrijk om mediation in elk geval geprobeerd te hebben, mocht het toch onverhoopt een zaak voor de rechter worden.

In deze beide situaties is de kwestie al behoorlijk geëscaleerd; ofwel een werknemer is er letterlijk ziek van, en/of partijen hebben zich al gewapend met juristen. Een mediation die dán start heeft minder kans uit te komen bij de genoemde eerste twee oplossingsrichtingen (maar niets is uitgesloten). Het kernwoord is (het bouwen van nieuw) ’vertrouwen’ en dat is dan vaak te beschadigd.

Kortom: het idee dat arbeidsmediation vaak eindigt in een VSO is terecht. Maar als mediation wat eerder zou worden ingezet (en niet pas als de emmer is overgelopen) zouden naar mijn overtuiging meer mediations kunnen resulteren in versterkte duurzame vervolgsamenwerkingen. Wat weerhoudt werkgevers en -nemers om bij conflicten al eerder aan mediation te denken?

*In deze post beperk ik me tot mediations tussen werkgevers en werknemers. Het leeuwendeel van de arbeidsmediations heeft deze samenstelling. Echter, arbeidsmediation kan ook worden ingezet tussen werknemers onderling en zelfs gehele teams. Deze vormen van mediation worden in mijn ervaring vaak al wel eerder ingezet. Uiteraard is exit in die gevallen geen voor de hand liggende oplossing, maar ligt de nadruk veel meer op het herstellen en verbeteren van de samenwerking wat vaak ook lukt.