22/10/2024
Judith Stoop
'Ontschuldigend' zijn interventies die erop gericht zijn de inhoud van een probleem los te koppelen van de betrokken personen. Als dit lukt wordt een inhoudelijke kwestie voor de betrokkenen beter hanteerbaar.
Het mediationproces is erop gericht communicatie constructiever te maken, emoties te erkennen en te onderzoeken, te de-escaleren, en partijen in een modus te krijgen waarin ze bereidwillig zijn na te denken over een oplossing in wederzijds belang. Die bereidwilligheid ontstaat zodra het niet meer nodig voelt 'op de man te spelen' (lees: te vechten), maar mensen zich veilig voelen 'op de bal te spelen' (lees: samenwerken).
Het mediationproces - met daarin aandacht voor onderliggende belangen en behoeftes - faciliteert deze ommekeer richting bereidwilligheid elkaar weer iets te gunnen (al was het maar een oplossing). Maar ook de woordkeus van de mediator doet ertoe. Daarvan ben ik me enorm bewust. Dus ik deel graag iets uit mijn 'keuken'. :-) Veelal start ik het eerste gezamenlijke gesprek met iets als dit:
“Ik stel me zo voor dat die kwestie waarvoor jullie beiden graag een oplossing willen hier tussen jullie in op tafel ligt. Jullie kijken daar ieder vanuit je eigen perspectief naar en zien - vanuit jullie eigen ervaringen, bedoelingen, en behoeftes - iets anders. Dat wat hier op tafel ligt, willen jullie beter begrijpen, zodat jullie er iets mee kunnen. Dan helpt het om te horen waar de ánder tegenaan kijkt. Ik wil jullie beiden daarom vragen te vertellen waar je tegenaan kijkt. En ik wil de ander dan vragen daarnaar te luisteren en dat te proberen te begrijpen. En ik wil je vragen niet te onderbreken, maar echt even met volle aandacht naar die ander te luisteren. En dat kan best lastig zijn, zeg ik van tevoren, want je zult wellicht je naam horen of dingen die jij heel anders ziet. En daarna draai ik de rollen om. Degene die als tweede vertelt hoeft niet te reageren op wat de eerste persoon zei; deze tweede persoon deelt zijn/haar blik op wat hier tussen jullie in ligt."
Uiteraard onderbreek ik als mediator wel, stel ik verhelderende vragen, vat ik de belangen en behoeftes die ik (vaak achter de verwijten) hoor samen, en geef ik erkenning voor de emoties die spelen.
Dus in plaats van te vragen wat er aan de hand is, vraag ik consequent "Wat staat er tussen jullie in?". En in mijn samenvattingen zeg ik iets als "Dus waar jij tegenaan kijkt is...., en waar jij behoefte aan hebt is...." Ik neem in mijn samenvattingen bewust niet mee wat de ene van de ander vindt of wat de ene de ander kwalijk neemt. Ik onderzoek bij de persoon zélf waar deze persoon behoefte aan heeft en dát geef ik terug, en dat hoort de ander dan uiteraard ook. Zo trek ik met mijn woordkeus en formuleringen de kwestie los van de relatie tussen de personen en help ik ze te dealen met wat tussen hen instaat.